Merhamet Misyonu: Florence Nightingale, Üsküdar'da yaralıları kabul ediyor. Ressam Jerry Barrett, NPG 6202

1856’da “Kraliçe Victoria’nın yaralı askerlerine ilk ziyareti” (NPG 6203) isimli tablosunun Thomas Agnew tarafından satın alınması ressam Jerry Barret’i cesaretlendirmiş ve içinde Florence Nightingale’in bulunduğu ikinci bir Kırım Harbi resmi yapma fikrini güçlendirmişti. Bu nedenle Türkiye’ye gitmek istedi. Gayesi gerçek bir Kırım savaşı hastanesinde Florence Nightingale’i resmetmekti.

Tablo alım satımı ile uğraşan Agnew seyahat masraflarını üstlenmeyi kabul etti. Barrett de yanına arkadaşı Henry Newman’ı alarak İstanbul’a hareket etti.

Ressam ve arkadaşı 1856 Mayısında İngiliz askeri hastanesi olarak kullanılan Üsküdar’daki Selimiye kışlasına geldiler. Orada onlara 1. Koridorda bulunan 2 numaralı koğuş tahsis edildi. Nightingale’in lojmanı da çok uzakta değildi.

Savaşı sona erdiren Paris antlaşması 30 Martta imzalanmıştı. Hastane yavaş yavaş boşalmaktaydı.

Barrett ve arkadaşı İstanbul’a geldiklerinde, Florence Nightingale, henüz boşalmamış hastaneleri ziyaret etmek için gittiği Kırım’da bulunuyordu.

Nightingale Haziran sonunda İstanbul’a döndü.

Newman mektuplarında, neredeyse tamamen boşalmış Selimiye Kışla hastanesindeki günlük hayatı anlatmasının yanında Barrett ve Nightingale arasındaki çatışmaları da çarpıcı bir biçimde aktarmıştır. İlk çatışma 7 Temmuzda gerçekleşti. Newman şöyle yazmıştır:

Bayan Nightingale ile ilk görüşmenin yapıldığını bilmekten mutluluk duyacaksınız; zor ve acı verici bir görüşmeydi. Bizi, bir tüccarın mesai saatleri içinde gelen müşterini karşıladığı gibi karşıladı. Hassas ve güzel bir yüzü vardı, hareketleri makuldü. Sürekli ayakta durdu. Ona ziyaretimizin amacını, Jerry’nin Londra’da, Kraliçenin beğendiği büyük bir tablo yaptığını anlattık ve bir iki gün sonra onun daha rahat olacağı bir zamanda tekrar görüşmek istediğimizi ilettik. Jerry, bu önerimize “hayır” diyecek diye çok korktu.

Barrett’in Kraliçe Victoria’yaı referans göstererek Florence Nightingale’i yumuşatma çabaları sonuç vermedi. Daha sonraki bir görüşme daha iyi geçti ama, o, gene ressama poz vermeyi reddetti. Newman’ın sözleri ile:

8 Temmuzda stüdyomuza geldi ve tablonun ön çalışmalarını gördü ve memnun oldu. Kraliçenin yaralı askerlerine ilk ziyareti tablosunun taslağı ile ilgilendi. Jerry, Bayan Nightingale, bu tabloda benim başarım sizin poz vermenize bağlı, lütfen portrenizi yapmak için bana poz verir misiniz? diye sordu. Nightingale gülümsedi ve sadece “korkarım zaman bulamayacağım” dedi.

13 Temmuz'daki üçüncü görüşmede Nightingale, poz vermenin görevine engel olabileceğini belirterek öfkelendi; İngiltere halkının, çabalarında ona hiçbir zaman yardım etmediğini ve kendisi halkın önüne daha fazla daha fazla getirecek herhangi bir şeyi yapmayı reddetmesi gerektiğini, bu konuya ciddi şekilde önem verdiğini ve herhangi bir gerekçenin onun kararlılığını değiştirmesine neden olamayacağını belirtti.

İlk Kırım resminin başarısı portrelerin 'gerçekliğine' bağlı olan Barrett bu sözler karşısında aynı derecede öfkeliydi. Newman, "Jerry, bu akşam ona bir görüşme isteğinde bulunacak ve sonuçta yanıt yine olumsuz olursa, girişimlerini İngiltere'de bazı etkili çevrelerin çabaları ile sürdürecek," diye yazdı.

Nightingale'in birkaç hastane koridoru uzaklığından verdiği cevap kırıcı ve kesindi:

Resminiz için poz vermeyi reddederek size ciddi rahatsızlık verdiğime dair ifadeniz beni üzmüştür. Bununla birlikte, arzularınızı yerine getirmeyi reddetmem, çok iyi düşünmüş olduğum bir prensibe ve yaptığım bu işin geçmişindeki deneyimlerin bana öğrettiği bir ilkeye dayanmakta ve isteğinize daha önce verdiğimden farklı bir cevap vermemi imkansız kılmaktadır. Bu cevabın sizde kötü hisler yarattığını duymanın beni de üzdüğünü - bu tür hayal kırıklıklarının ortaya çıkmasında hiç payım olmasa da- tekrar ediyorum, çünkü cevabım her şart ve herkes için aynı olurdu. Ayrıca, çalışmalarımda gördüğüm en büyük problemin şov olduğunu da tekrar etmeliyim. Bu inancımın sonucu olarak, her zaman beceremezsem de, işimizin ifası sırasında ne kendimi, ne başka birini de de bu işle ilgili herhangi bir şeyi göz önüne koymaktan kaçınırım.

Barrett ve Newman 30 Temmuz 1856'ya kadar Üsküdar'da kaldılar. "Florence Nightingale'in resmedileceği için ilginç bir ortam" - yani hastanenin batı kapısı - Mayıs ayında bulunmuştu. Yaklaşık altı hafta boyunca, savaşın en şiddetli olduğu dönemdeki gibi, Kırım’dan gelen yaralılarının karşılama sahnesini yeniden canlandırmak için malzeme topladılar. Lord William Paulet, Üsküdar’da Barrett'a poz verdi, Albay Charles Sillery ve Sir William Linton da muhtemelen öyle yaptı. NPG 6202'de tanımlanan on dört kişinin çoğu İngiltere'ye çoktan dönmüş ve ona daha sonra poz vermişti.

Ertesi yıl Mayıs ayında Barrett, Nightingale'e Londra stüdyosunda NPG 6202'yi görmesi için bir davet yazısı gönderdi: "Hasta ve Yaralıların Üsküdar'a gelişi ilgili büyük resmim bitmek üzere. Önümüzdeki haftanın ortasından sonra size gösterebilmem için lütfen beni arayınız". Florence'ın annesi Fanny Nightingale stüdyoyu ziyaret etti. Fakat o sırada Ordu Sağlığı Kraliyet Komisyonu’nda görevli olan ama her zaman meşgul, sonra meşgul ve hasta olan Nightingale'in Barrett'e poz verdiğine dair hiçbir kanıt yoktur.

Resimdeki portresi yine de hemen tanınabilir. Barrett, Üsküdar'da günlük yaşama ait bazı eskizler çizmişti. Bu taslaklardan tablonun tamamlanmasına kadar geçen sürede Nightingale'in fotoğrafları ortada dolaşmaya başlamıştı. Barrett, aslına çok benzeyen Nightingale portresini büyük ölçüde bu fotoğraflar sayesinde gerçekleştirdi. Barrett tablosunun gerçekçi olduğunu vurgulamak için de, hastane duvarındaki bir pencereye, yukarıdan Nightingale’e bakan bir otoportresini yerleştirdi.

Barrett, 1857 Haziranının sonunda tamamladığı resmini Temmuz ayı başlarında Buckingham Sarayı'nda Kraliçe Victoria'ya gösterdi. Ağustos ayında, resim "Agnew ve Oğulları" tarafından, telif hakkı dahil, 450 sterline satın alındı. Bu tablo bize, kılıcını kınına sokmuş ve daha asil bir iş yapan bir Jeanne d'Arc gösteriyordu. … Kompozisyon mükemmel ve hoştu, tüm sahneye gerçek bir hava hakimdi. Nightingale donuk ve sade renklerle temsil edilmişti. Kırmızı üniformalar ve Osmanlı ipekleri arasında, üzerinde Protestan akılcılığının sembolü olan gri bir elbise vardı. Erkeksi ve cesur görünümdeki askerler, güzel ve ve aslına uygun olarak boyanmışlardı.

Agnew ve Oğulları 1859'da resimleri Liverpool'lu bir gemi yapımcısı olan Sir Edward Bates'e sattı. 5 Mart 1993'te Christie's'de aynı aile tarafından satışa sunulana kadar (134 yıl) bu iki tablo ortalıkta görülmedi. Müzayede evi, resimlerle ilgilenebilecek kurumları bilgilendirmişti. Londra’daki Florence Nightingale Müzesi, “Merhamet Misyonu” isimli tabloyu satın almak istiyordu ve Şubat 1993'te National Portrait Gallery’ye şunları yazdı: "Günün sonunda rakip olarak kaldık. Müze Mütevelli Heyeti, küçük olmasına rağmen Müzelerinin, Gerry Barrett'in "Üsküdar" tablosu için en uygun yer olduğuna inanmaktadır”. Ama Merhamet Misyonu için biçilen muhammen bedel 120.000 - 180.000 £ idi. Bu yüksek fiyattan dolayı Müze, satıştan kısa bir süre önce geri çekilme kararı aldı. Sonunda, Merhamet Misyonu, Ulusal Miras Anma Fonu (NHMF) ve Ulusal Sanat Koleksiyonları Fonu (NACF) tarafından sağlanan önemli maddi destekler sayesinde 170.000 sterline, National Portrait Gallery tarafından satın alındı. Böylece Milli Portre Galeri’si Barrett’in Kırım savaşı ile ilgili iki tablosunu da koleksiyonuna kattı.

Yaklaşık olarak aynı boyutta ve birbirine çok benzeyen çerçeveleri olan bu iki resim 23 Mart 1993 tarihinde Galeri'de sergilenmeye başlandı. Galerinin basın açıklamasında bu tabloların tarihi önemi vurgulanmaktaydı: Milli Portre Galerisi, 1856'da Kırım Savaşı trajedilerinin hemen ardından, Florence Nightingale gibi büyük İngiliz kadın ve erkeklerin gelecek nesillere ilham kaynağı olacak portrelerini toplamak ve sergilemek için kuruldu ”.

Grubun merkezinde açıkça vurgulanan Florence Nightingale, Üsküdar'daki Selimiye Kışla hastanenin
avlusunda yaralıları kabul ediyor. İskeleden karaya çıkmış ve hastaneye doğru gelmekte olan daha bir çok
hasta veya yaralı asker var. Marmara Denizi'nin karşı yakasında Topkapı Sarayı ve Ayasofya görülmekte.

Tuval üzerine yağlıboya, 1857
1470 mm x 2182 mm

Bu tabloda on dört kişinin kimliği bilinmektedir:

01: Alexis Benoît Soyer Aşçı ve yemek kitapları yazarı. (1810-1858)

Fransız bir aşçı olan Soyer 1837’de, Pall Mall'da yeni oluşturulan Reform Kulübüne şef olarak atandı. Birçok yeniliğe imza atarak yeni mutfak tasarımlarının öncüsü oldu; mutfakları o kadar ünlüydü ki, görmek isteyenler için rehberli turlar düzenleniyordu. 1847'de İngiliz hükümeti Soyer'den İrlanda'daki kıtlığın hafifletilmesine yardımcı olmasını ve orada çorba mutfakları kurmasını istedi. Kırım Savaşı sırasında Soyer, kendi imkanlarıyla Selimiye Kışla Hastanesinin mutfaklarını düzenlemek ve orduya yemek pişirme konusunda tavsiyelerde bulunmak üzere İstanbul'a geldi. Soyer, yemek pişirme ile ilgili bir dizi kitap ta yazdı. A Shilling Cookery for the People (1855) (Halk için bir şiline yemek yapma) özel pişirme kapları olmayan veya büyük miktarlarda egzotik malzemeye gücü yetmeyen sıradan insanlar için yazılmış bir yemek kitabıydı.

02: Sir William Linton Askeri doktor (1801-1880)

Linton, 1826'da Ordu Sağlık Hizmetine girdi, Kanada, Akdeniz ve Batı Hint Adaları'nda görev yaptıktan sonra Kırım Ordu Hastaneleri Genel Müfettiş Yardımcısı olarak atandı. O, Sivastopol'un düşüşüne kadar her muharebede hazır bulundu ve İngiliz kuvvetleri İstanbul'dan ayrılana kadar da Selimiye Kışlası Hastanesinde görevliydi. 1857'de Hastaneler Genel Müfettişi olarak atandı ve kısa bir süre sonra Avrupa Ordusu Başhekimliği görevini üstlenmek üzere Hindistan'a gitti. Bu görevini Hint İsyanı boyunca sürdürdü. 1859'da, hizmetlerinin bir ödülü olarak Kraliçe Victoria'nın fahri hekimliğine getirildi.

03: Sir Henry Knight Storks Korgeneral (1811-1874)

1832'de askere alınan Storks hızla yükseldi ve 1854'te Albay oldu. Kırım Savaşı sırasında Boğaz'dan İzmir'e kadar Türkiye'deki İngiliz tesislerinden sorumluydu ve Tümgeneral rütbesine atandı. Savaşın sonunda İngiliz askerlerinin Türkiye'den ayrılmalarını denetledi. 1859'da İngiltere yönetimindeki İyonya Adaları Birleşik Devletlerinin son Yüksek Komiseri oldu. İngiliz himayesi 1863'te sona erip adalar Yunanistan Krallığı’na devredilince istifa etti. Ondan sonra, önce Malta, sonra Jamaika valiliği yaptı.

04: Bayan Tebbutt (1810-1896)

05: Robert Robinson

06: Mary Clare (Georgina Moore) Başrahibe (1814-1874)

07: Charles Sillery Albay

08: Jerry Barrett Ressam (1824-1906)

09: Florence Nightingale hastane hemşireliği ve ordu sağlık hizmetleri reformcusu (1820-1910)

Nightingale, 19. yüzyılda hastane hemşireliğinde reform yaptı. Hemşire olarak eğitildi ve Kırım Savaşı sırasında (1854) yaralıları tedavi etmek için hemşire tutması istendi. Konstantinopolis'in bir banliyösü olan Scutari'ye gitti ve burada Kışla Hastanesinin korkunç koşullarını değiştirdi ve hemşirelikte kalıcı reformların temelini attı. Hasta ve yaralı İngiliz askerleri için yaptığı kampanya en büyük başarılardan biriydi. Birkaç ay sonra İngiliz basınında bir “iyilik meleği” olarak tanımlandı. Daha sonraki yıllarda, savaşa giren bir çok devlet hastane yönetimi ve temizlik konusunda fikir almak için ona danıştı.

10: Selina Bracebridge İngiliz sanatçı, tıbbi reformcu ve seyahat yazarı. (1800 dolayları-1874 )

Selina Bracebridge, ünlü sanatçı Samuel Prout'un yanında sanat eğitimi aldı ve bu eğitimin bir parçası olarak çok seyahat etti. 1824'te Charles Holte Bracebridge ile evlendi ve 1830'lu yılların büyük bir bölümünde Atina'da yaşadı. 1846'da Florence Nightingale ile yakın arkadaş oldu ve Bracebridge'ler 1847-1848'de onunla Roma'ya ve 1849-1850 arasında Avrupa, Yunanistan ve Mısır'a gittiler.
Bracebridge'ler, Kırım Savaşı sırasında Selimiye Kışla Hastanesinde dokuz ay boyunca Nightingale'in idari asistanlığını yaptılar. Nightingale Mayıs 1855'te Balaclava'da tehlikeli bir şekilde hastalanınca, onu alıp İstanbul'a geri getirdiler. 1874'teki ölümüne kadar Selina ve Nightingale çok yakın dost kaldılar ve Nightingale bir mektubunda "O benim için bir anneden daha fazlasıydı" diyerek kaybından duyduğu üzüntüyü dile getirdi.

11: Charles Holte Bracebridge Yazar (1799-1872)

12: Lord William Paulet Mareşal (1804-1893)

İngiliz Ordusunda yüksek rütbeli bir subaydı. Kırım Savaşı sırasında, Eylül 1854'te Alma, Ekim1854'te Balaklava, Kasım 1854'te İnkerman muharebelerin'de ve Sivastopol kuşatmasında, Lord Lucan komutasında Süvari Tümeni Komutan Yardımcısı olarak görev yaptı. Daha sonra İngiltere'ye dönmeden önce Boğaziçi, Gelibolu ve Çanakkale Boğazı dahil olmak üzere cephe arkasının komutasını devraldı. Kırım savaşını takiben 1856'da Aldershot'taki 1. Tugay'ın komutanlığına atandı. 1860'ta General rütbesi ile Güney Batı bölgesi komutanı oldu ve son olarak 1865'te İngiliz Silahlı Kuvvetlerinin personel daire başkanlığına getirildi.

13: William Cruickshank Askeri doktor (ölümü 1858)

14: Eliza Roberts Hemşire

15: Başıbozuk
Başıbozuk, Osmanlı Devleti’nde savaş sırasında asıl orduya katılan gönüllü askerlere verilen isimdi. Yaya ve atlı olarak ayrı silah ve teçhizatları olan ve ayrı kumandanların idaresi altında bulunan başı bozuk askerler daha ziyade Arnavutlar, Çerkezler, Kazaklar, Tatarlar, ve doğu Anadolu’daki Türkmenlerden seçilirdi. 1854-1856 Kırım savaşı sırasında Fransız generali Joussouf ile İngiliz generali Biston tarafından düzenli birlikler haline getirilmelerine çalışılmışsa da bu mümkün olmamıştır. Cesur ama disiplinsiz askerlerdi.

16: Türk kadınlar

17: İskeleden hastaneye doğru yürüyen hasta ve yaralı askerler

Adres: Ulusal Portre Galerisi, St. Martin's Pl, Charing Cross, Londra WC2H 0HE, Birleşik Krallık